Czym jest IBWR?

Instrukcja Bezpiecznego Wykonywania Robót Budowlanych to pełne rozwinięcie skrótu IBWR. Jest to dokument, sporządzany przez bezpośredniego wykonawcę prac (np. firmę, która zajmuje się wykonywaniem robót ziemnych lub rozbiórkowych). IBWR precyzyjnie opisuje, jak bezpiecznie wykonać dany zakres obowiązków. Dokument zawiera listę kroków, które należy wykonać, aby zadbać o bezpieczeństwo na placu budowy. Instrukcja powinna być zgodna z planem BIOZ (jeśli występuje) i uszczegóławiać jego zapisy.

IBWR czy BIOZ?

Inwestorzy mogą zastanawiać się, czym różni się plan BIOZ oraz IBWR? 

• Ten pierwszy jest strategią dla całego budowy. Identyfikuje ogólne zagrożenia (np. strefy niebezpieczne, logistykę) i zapobiega im na poziomie organizacji placu budowy. Odpowiedzialność za stworzenie planu BIOZ spoczywa na kierowniku budowy.
• IBWR jest natomiast szczegółową instrukcją dla konkretnego zadania. Opisuje krok po kroku, jak pracownicy mają bezpiecznie wykonać konkretną czynność. Za przygotowanie dokumentu odpowiada bezpośredni wykonawca danego zadania.

Oba dokumenty muszą być ze sobą zgodne, aktualizowane i realnie stosowane. Dzięki temu plac budowy staje się miejscem bezpiecznym, przewidywalnym i dbającym o zdrowie oraz życie pracowników.

IBWR – podstawa prawna

Wytyczne, dotyczące IBWR, działają na podstawie dwóch kluczowych aktów prawnych. Obowiązek sporządzenia instrukcji wynika z § 2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. nr 47, poz. 401). Zgodnie z tym aktem, bezpośredni wykonawca musi przygotować instrukcję dla prac, które stwarzają szczególne ryzyko. List konkretnych zagrożeń została natomiast zdefiniowana w innym akcie prawnym: art. 21a ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.

Celem przygotowania instrukcji zgodnej z prawem jest poinformowanie pracowników o metodach zapobiegania zagrożeniom, związanym z konkretnymi i potencjalnie ryzykownymi pracami. Ponadto IBWR ma za zadanie dokładnie przedstawić procedury postępowania na wypadek, gdyby zagrożenia wystąpiły.

Kiedy instrukcja bezpiecznego wykonywania robót jest obowiązkowa?

IBWR nie jest wymagana dla prostych czynności budowlanych. Jej sporządzenie jest natomiast konieczne w przypadku prac, które stwarzają szczególnie wysokie ryzyko dla bezpieczeństwa i zdrowia. Szczegółowe wytyczne znajdują się we wcześniej przytoczonym Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury. Obowiązek przygotowania IBWR dotyczy m.in.:

• głębokich wykopów, gdzie zachodzi ryzyko przysypania ziemią,
• prac rozbiórkowych (np. praca na dużej wysokości, użycie materiałów wybuchowych),
• prac, prowadzonych w pobliżu linii energetycznych lub komunikacyjnych,
• montażu i demontażu ciężkich szalunków lub rusztowań,
• prac, wykonywanych w studniach lub tunelach,
• zadań, przy których istnieje ryzyko działania substancji chemicznych lub czynników biologicznych.

W pracy odpowiedzialnego i doświadczonego wykonawcy, IBWR powinna być codziennością, zwłaszcza jeśli mówimy o pracach ziemnych i rozbiórkowych.

Co musi zawierać profesjonalna IBWR?

Każdy inwestor powinien wiedzieć, co musi zawierać profesjonalna i zgodna z prawem IBWR. Dzięki temu zyskuje wiedzę, czego powinien wymagać od podwykonawcy. Przede wszystkim dokument nie może być „uniwersalny”. Gotowe wzory z Internetu mogą być pewną sugestią, ale nie ostatecznym rozwiązaniem. Instrukcja musi być dopasowana do konkretnego placu budowy, warunków atmosferycznych, używanego sprzętu i kwalifikacji zespołu. Inwestorzy powinni więc wymagać od podwykonawców, aby IBWR zawierała co najmniej:

• dane na temat realizowanej inwestycji,
• dane wykonawcy,
• zakres i miejsce pracy,
• identyfikację konkretnych zagrożeń,
• kolejność wykonywania czynności,
• wymagane zabezpieczenia,
• instrukcje dla pracowników,
• osoby odpowiedzialne,
• używany sprzęt i narzędzia,
• ewentualne materiały niebezpieczne.

Do obowiązków firmy, realizującej prace budowlane, należy również zapoznanie pracowników z treścią IBWR, zanim przystąpią oni do wykonywania zadań.

Dlaczego IBWR ratuje życie?

IBWR nie jest „papierem dla PIP podczas kontroli”. To przede wszystkim dokument, który chroni pracowników podczas wykonywania niebezpiecznych zadań. Instrukcja daje gwarancję, że pracownicy zostali przeszkoleni i wiedzą dokładnie, jak postępować zgodnie z zasadami bezpieczeństwa. Na dobrze i profesjonalnie zorganizowanym placu budowy, nie ma miejsca na improwizację. IBWR gwarantuje przewidywalność i spokój. Poza tym brak instrukcji prowadzi do konsekwencji finansowych (kara grzywny do nawet 30 000 zł) oraz prawnych (np. kara pozbawienia wolności do 3 lat). Choć niektórzy pomijają IBWR, bo chcą „oszczędzić czas”, pamiętajmy, że właśnie ten dokument chroni zdrowie i ratuje życie.