Co to jest plan BIOZ?

Plan Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia jest formalnym dokumentem, opracowywanym dla konkretnej budowy. Jego nadrzędnym celem jest identyfikacja, analiza i zapobieganie zagrożeniom, które mogą wystąpić podczas robót budowlanych. To dedykowana strategia zarządzania ryzykiem dla danego placu budowy. Określa, jak zorganizować pracę (np. roboty ziemne obok prac na wysokości), aby były one prowadzone bezpiecznie. W rezultacie pozwala minimalizować ryzyko wypadków i kolizji. Plan BIOZ jest więc dokumentem, który musi być znany wszystkim pracownikom na placu budowy. Ponadto warto go regularnie aktualizować w miarę postępu prac.

Oprócz planu wyszczególniamy również informację BIOZ. To dokument prostszej i bardziej ogólnej formie. Informacja jest zwykle wymagana przy tych robotach budowlanych, dla których nie ma obowiązku sporządzania pełnego planu. Często jednak plan BIOZ jest przygotowany na podstawie wcześniejszej informacji. Zawiera ona podstawowe wytyczne dotyczące przewidywanych zagrożeń i sposobów ich unikania przy danym typie prac.

Informacja BIOZ jest więc wymagana dla większości prac budowlanych. Z kolei plan BIOZ jest konieczny dla placów budowy o podwyższonym stopniu ryzyka (szczegółowo omówimy tę kwestię w kolejnej sekcji). Inwestor lub wykonawca powinien więc wiedzieć, kiedy musi sporządzić plan BIOZ i co powinien zawierać ten dokument. 

Plan BIOZ – rozporządzenie i podstawa prawna

Przygotowanie planu BIOZ nie jest kwestią „dobrej woli” inwestora czy kierownika budowy. To ścisły wymóg prawny, którego zaniechanie wiąże się z poważnymi konsekwencjami. Kluczowymi aktami prawnymi, regulującymi tę kwestię są: 

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych.  
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.

To właśnie te akty prawne określają katalog przypadków, w których sporządzenie planu BIOZ jest obligatoryjne. Zazwyczaj zajmuje się tym kierownik budowy, który posiada niezbędne uprawnienia. Przygotowanie dokumentu powinno odbyć się przed rozpoczęciem prac budowlanych. 

Kiedy plan BIOZ jest obowiązkowy?

Zgodnie z wcześniej przedstawionymi rozporządzeniami, plan BIOZ jest wymagany w ściśle określonych sytuacjach. Jego sporządzenie jest obowiązkowe, jeśli prace budowlane spełniają minimum jeden z poniższych warunków:

• przewidywany czas trwania prac przekracza 30 dni roboczych i jednocześnie przy budowie będzie zatrudnionych co najmniej 20 pracowników;
• przewidywana pracochłonność przekracza 500 osobodni.

W tym przypadku nie ma więc znaczenie rodzaj inwestycji (np. budowa domu jednorodzinnego, budowa domu typu bliźniak). Kluczowy jest nakład pracy, wyrażany w dniach, liczbie zatrudnionych pracowników oraz ilości roboczogodzin.

Częstsze i ważniejsze jest jednak kryterium rodzaju prac budowlanych. Plan BIOZ jest obowiązkowy, jeżeli charakterystyka lub lokalizacja stwarza szczególnie wysokie ryzyko dla bezpieczeństwa i zdrowia ludzi. Najczęściej są to roboty budowlane, w których występuje praca na znacznej wysokości, istnieje ryzyko przysypania ziemią albo pracownicy mogą być narażeni na działanie substancji chemicznych lub czynników biologicznych. Ponadto plan BIOZ jest obligatoryjny, jeśli prace budowlane wiążą się z użyciem materiałów wybuchowych lub są prowadzone w pobliżu linii energetycznych wysokiego napięcia.

Inwestor lub wykonawca musi być świadomy, że w praktyce niemalże każda duża inwestycja kwalifikuje się do sporządzenia planu BIOZ na podstawie kryterium szczególnego ryzyka. W takich przypadkach roboty ziemne stwarzają ryzyko zasypania, natomiast prace rozbiórkowe mają z natury podniesiony poziom ryzyka. 

Co musi zawierać plan BIOZ?

Profesjonalny plan BIOZ nie jest ogólnym „elaboratem” na temat BHP. To precyzyjny, techniczny dokument zarządczy o konkretnej strukturze, która musi być zgodna z prawem.

Zgodnie ze wspomnianymi rozporządzeniami, każdy plan BIOZ składa się z trzech fundamentalnych części: tytułowej, opisowej i rysunkowej. Należy pamiętać, że plan nie jest dokumentem, który sporządza się raz i odkłada na półkę. Osoba odpowiedzialna (np. kierownik budowy) ma obowiązek aktualizowania planu za każdym razem, gdy zmieniają się warunki na budowie.

1. Część tytułowa planu BIOZ

Każdy plan musi spełnić kryteria formalne. To jeden z pierwszych elementów, które są weryfikowane podczas ewentualnej kontroli. Strona tytułowa planu BIOZ powinna więc zawierać:

• nazwę i adres obiektu budowlanego,
• imię i nazwisko lub nazwę inwestora,
• adres inwestora,
• dane kierownika budowy.

Dokładne wytyczne w tym zakresie znajdują się w podanych wcześniej aktach prawnych.

2. Część opisowa planu BIOZ

To tutaj zawarta jest cała strategia zarządzania ryzykiem. Musi być szczegółowa i odnosić się bezpośrednio do konkretnego projektu. Powinna uwzględniać takie elementy, jak:

• zakres prac i kolejność ich realizacji,
• wykaz istniejących zagrożeń,
• listę i opis przewidywanych zagrożeń (prognoza ryzyka),
• instruktaż dla pracowników,
• sposoby postępowania w sytuacjach awaryjnych.

Każdy z punktów powinien zostać dokładnie zbadany, przeanalizowany, a następnie opisany. Precyzja i skrupulatność jest absolutnie obowiązkowa.

3. Część rysunkowa planu BIOZ

W tej sekcji następuje przygotowanie planu zagospodarowania terenu pod kątem BHP. Część rysunkowa powinna być czytelna i dostępna dla każdego pracownika. Powinna zawierać m.in.:

• oznaczenie stref niebezpiecznych,
• logistykę na budowie,
• lokalizację zaplecza,
• rozmieszczenie sprzętu i składowisk.

Część rysunkowa planu BIOZ jest więc swego rodzaju mapą, która ułatwia prowadzenie prac budowlanych.

Gotowy wzór planu BIOZ to proszenie się o kłopoty

Wpisanie w wyszukiwarkę fraz: „plan bioz wzór” lub „plan bioz gotowy” jest niezwykle kuszące. W natłoku obowiązków i presji czasu, wizja pobrania uniwersalnego dokumentu, wydaje się efektywnym rozwiązaniem. Wystarczy jedynie zmienić stronę tytułową i można odhaczyć kolejną formalność… W końcu, co może pójść nie tak? Okazuje się, że wszystko, a gotowy wzór planu BIOZ to nierzadko pułapka, w którą często wpada wielu inwestorów czy kierowników budowy.

Plan BIOZ musi być unikalnym dokumentem dla jednej, konkretnej inwestycji. Wzór pobrany z internetu, nigdy nie uwzględni kluczowych zmiennych, które decydują o bezpieczeństwie. „Gotowce” często pomijają specyfikę lokalizacji i otoczenia oraz rzeczywiste warunki gruntowe. Poza tym wzór planu BIOZ może nie uwzględniać harmonogramu prac, a także dostępnych technologii i zasobów.

Jakie jest realne zagrożenie gotowego planu BIOZ?

Największy problem z „gotowcem” nie pojawia się w chwili kontroli (choć i te potrafią być bardzo bolesne). Prawdziwe konsekwencje wychodzą na jaw w najgorszym możliwym momencie – w chwili wypadku. Każdy kierownik budowy i inwestor musi wiedzieć, że w razie poważnego lub śmiertelnego wypadku na budowie, pierwszym dokumentem, po który sięgnie PIP i prokurator, będzie właśnie plan BIOZ. Jeśli plan był jedynie uniwersalnym wzorem i nie identyfikował realnych zagrożeń, jest to prosta droga do postawienia zarzutów o zaniedbanie obowiązków i narażanie pracowników.

Czy każdy wzór planu BIOZ jest bezużyteczny?

Gotowy wzór planu BIOZ może być przydatny jako lista kontrolna lub spis treści. Będzie wtedy pełnił funkcję przypomnienia, jakie elementy powinny znaleźć się w dokumencie. Nigdy jednak nie zastąpi kluczowego aspektu: dokładnej analizy ryzyka. Powinna być ona przeprowadzona przez doświadczonego kierownika budowy lub specjalistę ds. BHP. W takiej sytuacji konieczna jest osobista wizyta na terenie budowy, szczegółowa analiza projektu, a także weryfikacja harmonogramu prac.

Traktowanie gotowego planu BIOZ z Internetu jako finalnego produktu to nie oszczędność, ale igranie z bezpieczeństwem, zdrowiem i życiem ludzi. Poza tym to również narażanie się na poważne konsekwencje prawne oraz finansowe. Zamiast pobierać gotowy wzór, warto skonsultować się ze specjalistami, którzy przygotują unikalny dokument. Być może wydaje się to opcja droższa, ale zdecydowanie najbezpieczniejsza. W końcu życie i zdrowie ludzkie jest bezcenne.

Plan BIOZ – stwórz dokument, który chroni ludzi

Plan BIOZ to fundamentalne narzędzie zarządzania ryzykiem. Jest obowiązkowy przy pracach o podwyższonym ryzyku (np. głębokie wykopy). Prawidłowy plan musi być „szyty na miarę”. Powinien zawierać szczegółową część tytułową, opisową i rysunkową, identyfikującą unikalne zagrożenia dla konkretnej lokalizacji i harmonogramu. 

Nasze 35-letnie w branży pozwala nam stwierdzić, że najwięcej problemów wynika z traktowania BHP jako teorii. Uniwersalny wzór planu BIOZ pobrany z internetu może wygląda dobrze na ekranie, ale jest praktycznie bezużyteczny w momencie kryzysu na budowie. Prawdziwy i regularnie aktualizowany plan nie jest kosztem, tylko najtańszym i najskuteczniejszym ubezpieczeniem każdej inwestycji. Warto więc wybierać takiego wykonawcę, który to rozumie i dba o pełne bezpieczeństwo: ludzi, mienia oraz interesów inwestora.